وقتی محرّم را در میان شیعیان دو کشور ایران و لبنان تجربه می‌کنی اولین چیزی که به نظرت می‌رسد این است: یک عاشورا اما دو آئین متفاوت!
آزادی اجتماعی
از آن‌جایی که آزادی در لبنان بر بافت مذهبی آن نیز کاملا تأثیر گذاشته، آنچه در نگاه اول، توجه یک ناظر ایرانی را به خود جلب می‌کندحضور خانم‌های عزادار بدون حجاب شرعی است.
خانم‌هایی که بدون روسری و با پوشش‌های مورد علاقه‌شان به عزاداری می‌آمدند بدون آن‌که مورد توبیخ قرار گیرند. می‌توان مطمئن شد که حاضران در عزاداری‌ها با هر عقیده و پوششی به نیّتی معنوی در مراسم‌ها حاضر شده‌اند؛ حتی مسیحیانی مثل "پدر صلیبا" که پریروز(روز عاشورا) در سخنرانی خود گفت "ما امام حسین را شهید خود می‌دانیم چون برای انسان و آزادی، خود را فدا کرده است".
شاید این مهمترین نقطه‌ی تفاوت سنّتِ عاشورایی در ایران و لبنان باشد.در ایران به علت اجباری بودن رفتارها، پوشش‌ها و دخالت دولت در عقاید مردم، جامعه با فشار زیادی روبروست و مراسم‌های شمال تهران و شهرهای بزرگ، نوعی تخلیه‌ی روانی جوانان محسوب می‌شود، با آن‌که هنوز هم در جنوب تهران و شهرهای مذهبی ـ سنتی، عزاداری‌های پرشورتری برگزار می‌شود اما آنچه متفاوت از لبنان به نظر می‌رسد تبدیل عاشورای ایرانی به مراسم آشنایی جوانان (پسران و دختران) با یکدیگر است با رفتاری که نامناسب با مراسم خوانده می‌شود.
فرصتی برای انتقاد
لبنان به علت شرایط خاصّ خاور میانه و همسایگی با فلسطین، امسال نیز شاهد عاشورایی سیاسی بود. هر ساله نُه روز اولِ محرم به عزاداری‌های مذهبی و معنوی می‌گذرد، مساجدی که در مناطق شیعه‌نشین لبنان وجود دارند شاهد حضور پر شور مردم برای عزاداری امام حسین(ع) است.
امسال به علت همزمان شدن محرم و درگیری‌های غزه، عزاداری‌ها رنگ و بویی دیگر داشت. تشابه سازی این‌روزهای غزه با واقعه‌ی کربلا تاثیر زیادی بر احساسات مردم داشت.
روز عاشورا موقعیت خوبی برای ابراز دیدگاه‌های انتقادی شیعیان در برابر احزاب داخلی و دولت‌های خارجی است. امسال نیز در این روز تظاهرات گسترده‌ای در حومه‌ی جنوبی بیروت را شاهد بودیم، مردم با لباس‌های مشکی به همراه خانواده در مسیر محل سخنرانی دبیر کل حزب‌الله آقای حسن نصرالله با پای پیاده خود را برای تظاهرات آماده می‌ساختند. برخی (به نیّتِ نذر) بدون کفش، مسیری چند کیلومتری را پیاده طی می‌کردند و برخی فرزندان خود را در کالسکه گذاشته بودند و به سمت جایگاه سخنرانی در حرکت بودند.
در مساجد منطقه، خبری از عزاداری و سینه‌زنی‌های نُه شب گذشته نبود و همه به احترام رهبر سیاسی شیعیان، مراسم را تعطیل و آماده شنیدن صحبت‌های وی بودند.
نگرانی از یک سنّت صدساله
در این میان، تنها یک شهر شیعی در جنوب لبنان بر اساس یک سنّت یکصد ساله، به شکل متفاوتی عزاداری می‌کنند که حتی از سوی برخی از شیعیان نیز مورد اعتراض قرار می‌گیرند؛ عزاداری از جنس خودزنی و قمه‌زنی.
در این سنّت، از کودکان و بزرگسالان همه به نشانه‌ی آمادگی برای فداکاری در راه حسین، خون خود را بر روی لباس‌هایشان می‌ریزند تا همانندسازی کنند.
اعتراض و مخالفت‌های شیعیانِ مخالفِ این سنّت، حزبی و سازمانی نیست بلکه کاملا مردمی است اگرچه راه به جایی نمی‌برد به شکلی که با منتقدین به شدت برخورد می‌شود و مجبور به ترک محل می‌شوند.
منتقدان این روش‌ها نگرانند که آنچه تلویزیون‌ها و خبرگزاری‌های رسمی دیگر کشورها از خشونتِ این سنّت گزارش می‌کنند از اسلام و شیعیان، چهره‌ی بدی ترسیم خواهد کرد.
***
تجربه‌ی عاشورا در لبنان نشان می‌دهد که عدم دخالت حکومت در عقاید و عواطف مردم، بر زنده نگه‌داشتن آئین‌های مذهبی و خالص‌تر شدن آنها تأثیر به سزایی دارد. اگر اجازه دهند تا هرکس بدون اجبار، راه و نگاه خود را انتخاب و دنبال کند می توان امیدوار بود که روند رو به رشد "فرار جامعه از دین و دینداران" و آمیختگی آئین‌های مذهبی به انگیزه‌های دیگر مهار شود و ایرانی‌ها نیز عاشورای متفاوتی را تجربه کنند.
+ لینک در کانون زنان ایران
+ لینک در بالاترین
آزادی اجتماعی
از آن‌جایی که آزادی در لبنان بر بافت مذهبی آن نیز کاملا تأثیر گذاشته، آنچه در نگاه اول، توجه یک ناظر ایرانی را به خود جلب می‌کندحضور خانم‌های عزادار بدون حجاب شرعی است.
خانم‌هایی که بدون روسری و با پوشش‌های مورد علاقه‌شان به عزاداری می‌آمدند بدون آن‌که مورد توبیخ قرار گیرند. می‌توان مطمئن شد که حاضران در عزاداری‌ها با هر عقیده و پوششی به نیّتی معنوی در مراسم‌ها حاضر شده‌اند؛ حتی مسیحیانی مثل "پدر صلیبا" که پریروز(روز عاشورا) در سخنرانی خود گفت "ما امام حسین را شهید خود می‌دانیم چون برای انسان و آزادی، خود را فدا کرده است".
شاید این مهمترین نقطه‌ی تفاوت سنّتِ عاشورایی در ایران و لبنان باشد.در ایران به علت اجباری بودن رفتارها، پوشش‌ها و دخالت دولت در عقاید مردم، جامعه با فشار زیادی روبروست و مراسم‌های شمال تهران و شهرهای بزرگ، نوعی تخلیه‌ی روانی جوانان محسوب می‌شود، با آن‌که هنوز هم در جنوب تهران و شهرهای مذهبی ـ سنتی، عزاداری‌های پرشورتری برگزار می‌شود اما آنچه متفاوت از لبنان به نظر می‌رسد تبدیل عاشورای ایرانی به مراسم آشنایی جوانان (پسران و دختران) با یکدیگر است با رفتاری که نامناسب با مراسم خوانده می‌شود.
فرصتی برای انتقاد
لبنان به علت شرایط خاصّ خاور میانه و همسایگی با فلسطین، امسال نیز شاهد عاشورایی سیاسی بود. هر ساله نُه روز اولِ محرم به عزاداری‌های مذهبی و معنوی می‌گذرد، مساجدی که در مناطق شیعه‌نشین لبنان وجود دارند شاهد حضور پر شور مردم برای عزاداری امام حسین(ع) است.
امسال به علت همزمان شدن محرم و درگیری‌های غزه، عزاداری‌ها رنگ و بویی دیگر داشت. تشابه سازی این‌روزهای غزه با واقعه‌ی کربلا تاثیر زیادی بر احساسات مردم داشت.
روز عاشورا موقعیت خوبی برای ابراز دیدگاه‌های انتقادی شیعیان در برابر احزاب داخلی و دولت‌های خارجی است. امسال نیز در این روز تظاهرات گسترده‌ای در حومه‌ی جنوبی بیروت را شاهد بودیم، مردم با لباس‌های مشکی به همراه خانواده در مسیر محل سخنرانی دبیر کل حزب‌الله آقای حسن نصرالله با پای پیاده خود را برای تظاهرات آماده می‌ساختند. برخی (به نیّتِ نذر) بدون کفش، مسیری چند کیلومتری را پیاده طی می‌کردند و برخی فرزندان خود را در کالسکه گذاشته بودند و به سمت جایگاه سخنرانی در حرکت بودند.
در مساجد منطقه، خبری از عزاداری و سینه‌زنی‌های نُه شب گذشته نبود و همه به احترام رهبر سیاسی شیعیان، مراسم را تعطیل و آماده شنیدن صحبت‌های وی بودند.
نگرانی از یک سنّت صدساله
در این میان، تنها یک شهر شیعی در جنوب لبنان بر اساس یک سنّت یکصد ساله، به شکل متفاوتی عزاداری می‌کنند که حتی از سوی برخی از شیعیان نیز مورد اعتراض قرار می‌گیرند؛ عزاداری از جنس خودزنی و قمه‌زنی.
در این سنّت، از کودکان و بزرگسالان همه به نشانه‌ی آمادگی برای فداکاری در راه حسین، خون خود را بر روی لباس‌هایشان می‌ریزند تا همانندسازی کنند.
اعتراض و مخالفت‌های شیعیانِ مخالفِ این سنّت، حزبی و سازمانی نیست بلکه کاملا مردمی است اگرچه راه به جایی نمی‌برد به شکلی که با منتقدین به شدت برخورد می‌شود و مجبور به ترک محل می‌شوند.
منتقدان این روش‌ها نگرانند که آنچه تلویزیون‌ها و خبرگزاری‌های رسمی دیگر کشورها از خشونتِ این سنّت گزارش می‌کنند از اسلام و شیعیان، چهره‌ی بدی ترسیم خواهد کرد.
***
تجربه‌ی عاشورا در لبنان نشان می‌دهد که عدم دخالت حکومت در عقاید و عواطف مردم، بر زنده نگه‌داشتن آئین‌های مذهبی و خالص‌تر شدن آنها تأثیر به سزایی دارد. اگر اجازه دهند تا هرکس بدون اجبار، راه و نگاه خود را انتخاب و دنبال کند می توان امیدوار بود که روند رو به رشد "فرار جامعه از دین و دینداران" و آمیختگی آئین‌های مذهبی به انگیزه‌های دیگر مهار شود و ایرانی‌ها نیز عاشورای متفاوتی را تجربه کنند.
+ لینک در کانون زنان ایران
+ لینک در بالاترین
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر